การสอบวิปัสสนาจารย์ หรือการสอบอุปัชฌาย์ เป็นกิจกรรมสำคัญของกลุ่มผู้ศึกษาวิชชาธรรมกายในสายของคุณลุง หลักง่ายๆ ก็คือการท่องบทบอกวิชชาธรรมกายเพื่อให้จำได้คล่องปากและนำไปสอนผู้เรียนในโอกาสต่างๆ ผมได้เห็นการสอบมาหลายครั้ง เพราะอยู่มานาน จึงเห็นข้อโต้แย้ง ที่อาจเกิดขึ้นจากสาเหตุต่างๆ อยากนำมาเล่าสู่กันฟังดังนี้
ให้ท่านทั้งหลาย ทบทวนเรื่องการกู้ยืมบารมีประกอบด้วยนะครับ ผมจะไม่กล่าวรายละเอียดซ้ำ
การท่องวิชชา ขอให้ทำใจเสมือนว่าเรากำลังบอกวิชชาแก่คนที่ยังไม่รู้จักวิชชาเลย ให้เขาสามารถทำใจตามบทที่เราบอกได้แม้กำลังหลับตาก็ทำตามได้โดยตลอดรอดฝั่ง ตั้งแต่การเดินฐาน 7 ฐาน การเดินวิชชาอนุโลม 18 กาย การเข้าหาต้นธาตุ การเข้าหาพระนิพพาน การปฏิโลมกาย 18 กายกลับจากนิพพาน จนรวมธาตุรวมธรรมขึ้นและจบ อย่าไปคิดว่าเป็นการท่องจำเหมือนท่องอาขยาน แบบนกแก้วนกขุนทอง
การหาบทท่องสอบ ผมเห็นว่ามีบทท่องสอบออกมาหลายรุ่น มีทั้งเป็นชีตกระดาษ A4 จนกระทั่งเป็นหนังสือ หนังสือที่สำคัญและน่าจะถือเป็นบรรทัดฐานคือ ทางรอดของมนุษย์ เพราะความเป็นหนังสือย่อมเอาไว้ใช้อ้างอิงได้ แต่การท่องด้วยชีตก็มีความสะดวกพกพาไปท่องได้ง่าย แต่ชีต บางทีก็มีรายละเอียดที่ต่างกันไปในแต่ละรุ่น ซึ่งไม่ได้ผิดเพี้ยนอะไร แต่อาจต่างกันที่ถ้อยคำบ้างตามยุคสมัย
ผมเคยเห็นชีตมาหลายรุ่น เมื่ออ่านดูแล้ว ด้วยสายตาของผู้ที่เคยสอบมาก่อน หรือผู้ที่สอนคนมาบ้างแล้ว ก็ไม่พบความผิดพลาดอะไร ดูแล้วก็ใช้ได้หมด
แต่มาระยะหลัง กลับพบความสับสนของผู้ท่องสอบบ่อยครั้ง จึงอยากแบ่งปันไว้ ณ ที่นี้ เช่น
การบอก 7 ฐาน การบอกวิชชาอนุโลม 18 กาย การเข้าหากายธรรมต้นธาตุ การเข้าพระนิพพาน ดูจะไม่มีปัญหาอะไร
แต่พอถึงตอนปฏิโลมกายกลับจากนิพพาน ชีตบางรุ่นก็ไล่กายมาตั้งแต่ กายธรรมพระอรหัตต์ละเอียด(เริ่มนับเป็นกายที่ 1) กายธรรมพระอรหัตต์หยาบ กายธรรมพระอนาคามีละเอียด ไล่เรื่อยมาจนถึงกายที่ 17 คือ กายมนุษย์ละเอียด หรือกายฝัน จากนั้นในชีตเขียนต่อเป็น ดวงธรรมของกายมนุษย์(หยาบ) คือไม่ได้เขียนว่า กายมนุษย์(หยาบ)
ผมอ่านตอนนี้ ผมก็ไม่ได้ติดใจอะไร เพราะคิดว่าการมาถึงดวงธรรมของกายมนุษย์(หยาบ)ย่อมต้องเห็นกายมนุษย์(หยาบ)ก่อน เป็นปกติวิสัยที่เป็นสามัญสำนึก แล้วจึงเดินใจ 7 ฐานมาที่ดวงธรรมของกายมนุษย์(หยาบ)นั่นเอง
แต่ผู้ท่องสอบใหม่บางท่านเข้าใจว่า จบกายฝัน เดินดวงธรรมของกายฝัน 6 5 4 3 2 1 แล้วนึกให้เกิด ดวงธรรมของกายมนุษย์(หยาบ)เลย โดยไม่ผ่านการเห็นกายมนุษย์(หยาบ) อันเป็นกายที่ 18 ในขาปฏิโลม ซึ่งเป็นความเข้าใจผิด จึงอยากติงไว้ ณ ที่นี้ ว่าเราก็ต้องใช้สามัญสำนึกในการเดินวิชชาอยู่เหมือนกัน การเดินวิชชา 18 กาย มันจะเดินแค่ 17 กายได้อย่างไร หรือหากไล่ดวงธรรมของกายฝันกลับมา 6 5 4 3 2 1 แล้วเกิดอีกดวง(ของกายมนุษย์) ก็กลายเป็นดวงที่ 7 ขึ้นมา มันไม่กระดักกระเดิดหรือ
ผมไม่โทษผู้มาใหม่ แต่ผู้ที่ผ่านการสอบมาก่อนต้องเป็นพี่เลี้ยงให้รุ่นน้องๆ นะครับ เราต้องแม่นยำ ความเพี้ยนมันเกิดได้แม้เรื่องเล็กน้อยโดยไม่รู้ตัว
เท่าที่อธิบายก็น่าจะพอเข้าใจได้ แต่หากจะอ้างอิงตำราก็อ่านดูในหนังสือ ทางรอดของมนุษย์ หน้า 147 ซึ่งมีการบรรยายลักษณะกายมนุษย์(หยาบ)ไว้ด้วยซ้ำ
อาจมีข้อโต้แย้งอีกจุดหนึ่งตอนรวมธาตุรวมธรรมในหน้า 147 นี้ และในหน้า 155 ตอนที่นึกให้จุดเล็กใสเท่าปลายเข็มกลางดวงธรรมของกายมนุษย์หยาบว่างออกไป เห็น กายธรรมพระอรหัตต์ละเอียด ... ซึ่งแต่เดิมเรานึกให้เห็น กายธรรมพระอรหัตต์ เฉยๆ ไม่มีหยาบไม่มีละเอียด อันนี้มีวิปัสสนาจารย์ไปถามคุณลุงแล้ว ได้รับคำตอบว่าใช้ได้ทั้ง 2 อย่าง ผมก็ขอนำมากล่าวไว้ตรงนี้ด้วยเพื่อไม่ให้สับสน คือครูอาจารย์ได้รับทราบตรงนี้แล้ว แต่ท่านอย่าสับสนกับกายธรรมพระอรหัตต์ละเอียดในตอนเดิน 18 กายนะครับ มันคนละส่วนกัน
